Ελ Αρχάρ

(El Argar). Μικρό χωριό στην επαρχία της Αλμέρια στη νοτιοανατολική Ισπανία, στα περίχωρα του οποίου ανακαλύφθηκε και ερευνήθηκε, κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι., μία εκτεταμένη νεκρόπολη της εποχής του χαλκού (περ. 1800-1300 π.Χ.). Σπιτάκια κατασκευασμένα από πέτρινες πλάκες ή, πιο συχνά, μεγάλα πήλινα αγγεία περιείχαν τον νεκρό και τα προσωπικά αντικείμενά του, καθώς επίσης κτερίσματα και αγγεία. Ο εξαιρετικός πλούτος των αντικειμένων που συνόδευαν τους νεκρούς είναι ένα από τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά αυτού του προϊστορικού πολιτισμού (που ονομάστηκε αρχαρικός), ο οποίος διαδόθηκε στις διάφορες περιοχές της νότιας και νοτιοδυτικής Ισπανίας επηρεάζοντας και την Πορτογαλία. Τα όπλα που βρέθηκαν μέσα στους τάφους των ανδρών (πελέκεις, εγχειρίδια, δόρατα) ήταν κατασκευασμένα από χαλκό. Αντίθετα, τα κοσμήματα (βραχιόλια, σκουλαρίκια, διαδήματα) ήταν φτιαγμένα και από ορείχαλκο, χρυσό και ασήμι. Τα περιδέραια είχαν δημιουργηθεί από τα πιο ετερόκλητα υλικά (δόντια ζώων, κοχύλια, γύψο, κουκούτσια φρούτων κλπ., καθώς και από μπρούντζο, ασήμι και χρυσό). Τα τέσσερα ασημένια διαδήματα, που ανακαλύφθηκαν σε ισάριθμους οικογενειακούς τάφους του Ε.Α., αποτελούνται από μία λεπτή ταινία, ενώ στο μπροστινό τμήμα τους είναι επικολλημένη μία ψηλή οβάλ προσθήκη. Λιγότερο πολύπλοκη από τη μεταλλουργία εμφανίζεται η κεραμική: τα αγγεία, από τα οποία απουσιάζει η διακόσμηση, έχουν κομψά αλλά απλά σχήματα (χαρακτηριστικά είναι τα ποτήρια με ψηλό πόδι και τα φλιτζάνια σε σχήμα τουλίπας), ενώ δεν έχουν λαβές. Οι άνθρωποι της αρχαρικής περιόδου ζούσαν γενικά σε οχυρωμένα χωριά πάνω σε υψώματα. Ίχνη πυρκαγιάς, που βρέθηκαν σχεδόν παντού, αποδεικνύουν ότι τα περισσότερα από αυτά τα χωριά εγκαταλείφθηκαν ύστερα από κάποιο βίαιο γεγονός (πιθανόν μια επιδρομή πολεμικών λαών ή μια εκτεταμένη εξέγερση). Ο πολιτισμός του Ελ Αρχάρ στη νοτιοανατολική Ισπανία χρονολογείται μεταξύ του 1800 και του 1300 π.Χ. Στη φωτογραφία, ευρήματα από τις ανασκαφές της μεγάλης νεκρόπολης του Ελ Αρχάρ (φωτ. Salvat).